قصد انسان از رفتن به طرف دنیا، رسیدن به دنیاست و در چهصورت وسیلهای برای رسیدن به آخرت میشود. یکی از نکتههایی که میتواند به ما در فهم وتشخیص این مسئله کمک کند، نکتهای است که در حدیثی آمده است پیغمبر اکرمصلیاللهعلیهوآله بابیان سادهای میفرماید: ارزش کارها بستگی به نیت دارد؛ إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ وَ لِکُلِّ امْرِئٍ مَا نَوَى(1).
یکی از مباحث داغ که در مکاتب های مختلف اخلاقی مطرح بوده، ملاک ارزش و خوبی و بدی کارهست. این حدیث پرده از این حقیقت برمیدارد که رکن ارزش «نیت» است؛ یعنی انسان میتواند کاری را با نیتی انجام دهد و دارای ارزش مثبت شود، و میتواند همان کار را با همه خصوصیاتش، البته با نیت دیگری، انجام دهد و ضد ارزش شود! در حدیثی آمده است که دو نفر با هم وارد مسجد میشوند، مانند هم نماز میخوانند و از مسجد بیرون میآیند، اما یکی بهشتی میشود و یکی جهنمی. هر دو در یک مسجد، در یک وقت و مثل هم نماز خواندند، اما نماز یکی بهشتآور است و نماز دیگری جهنمآور. آن که نیتش این بوده است که در پیشگاه الهی اظهار بندگی کند، از گناهانش توبه کند، و هیچ توجهی به دیگران نداشته است، همین نماز او را بهشتی میکند، اما دیگری همین کارها را انجام داده است، اما منظورش این بوده که دیگران ببینند که چه نماز خوبی میخواند، و همین نماز او را به جهنم میبرد.
همه ما میدانیم که خدای متعال اجازه خودکشی به ما نداده است؛ یکی از وظایف ما این است که جانمان را حفظ کنیم. حتی فقها تصریح میکنند که جایز نیست انسان کاری کند که به خودش ضرر بزند. غذا خوردن یک کار حیوانی است و حیوانات هم غذا میخورند؛ اما اگر قصد انسان از خوردن غذا حفظ جان و سلامتی به خاطر رضایت خدا باشد، همین غذا خوردن ارزش پیدا میکند.وهر کاری که قصد خدای باشد این دنیا می شود پلی به سوی آخرت.
1. بحارالانوار، ج67، ص210.