ارزش علم آموزی

اسلام ، دین علم و دانش است ، اسلام دین تعقل و تفکر است ، مکتب اسلام دارای فرهنگ انسان سازی است و هادی مردم به راه تعالی و تکامل است .

اسلام می خواهد پیروانش دانا و بینا بار آیند و حداقل از معلومات ابتدایی و قدرت خواندن و نوشتن برخوردار باشند.

پیشوای اسلام صلی الله علیه و آله و سلم بین مردم بی سواد عصر جاهلیت مبعوث به نبوت گردید. مردمی که از کتاب و درس و از خواندن و نوشتن بهره ای نداشتند و جز از افتخارات احمقانه و تعصبات جاهلانه سخن نمی گفتند.

در چنین محیط عقب افتاده و منحطی اولین آیاتی که از طرف باریتعالی به نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم وحی شد، حاوی مطالبی پیرامون علم و قلم و هدایت کننده به مردم به خواندن و نوشتن بود:بسم الله الرحمن الرحیم اقراء باسم ربک الذی خلقَ خلق الانسان من علقَ اقراء و ربک الاکرمَ الذی علّم بالقلمَ علّم الانسان ما لم یعلمَ¹بخوان به نام خداوند کریم تر از هر کریم . خداوندی که با قلم تعلیم داد و به آدمی آموخت آن را که نمی دانست .

رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم برای آن که از طفولیت کودکان مسلمین را به راه تحصیل علم سوق دهد و آنان را به درس خواندن مانوس سازد، به پدران فرمود:از حقوقی که فرزندانتان به شما دارند، این است که به آنان کتابت را بیاموزید².

به شرحی که در کتب تاریخ آمده ، مسلمانان در جنگ بدر بر مشرکین پیروز شدند و جمعی از آنان را به اسارت گرفتند و با خود به مدینه آوردند.

بنا بر این شد که هر اسیری مبلغی را فدیه بدهد و آزاد شود و چون اسیران از نظر تمکن مالی متفاوت بودند، مقرر گردید که هر اسیری به قدر استطاعت خویش فدیه بپردازد.

حداقل فدیه ، هزار درهم بود و حداکثرش از چهارهزار درهم تجاوز نمی کرد. برای آن که بدانیم خواندن و نوشتن اطفال مسلمین در نظر پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم تا چه حد ارزنده و مهم بود، به این جمله که عین عبارت ناسخ التواریخ است ، توجه نمایید.

نگاه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به اصحاب فرمود:اسیران را نیکو بدارید و نیکویی کنید و از مساکین فدیه نخواهید و حضرت صلی الله علیه و آله و سلم حکم فرمودند که هر یک از آن مسکینان که صنعت کتابت می دانستند، ده تن از کودکان انصار را خط بیاموزند و آنگاه آزاد شوند³.

آیا چنین امری در دنیا سابقه دارد که لشکر غالب ، از لشکر مغلوب ، یاد دادن ، خواندن و نوشتن را به عنوان غرامت جنگ بپذیرد و اسیران دشمن را آزاد نماید؟ علم برای بشر کمال واقعی و برتری حقیقی است .

علم با جوهر ذات عالم ، آمیخته است و در همه احوال علم با عالم  هست .با این وجود امروزه ارزش علم را بی نهایت پایین آورده اند وآن را وسیله ای برای کسب درآمد قرارداده اند واگر این وسیله به کسب در آمد کمک نکند به جرات می توان گفت هیچ کس طرف علم آموزی نمی روند . و در این مقطع زمان هدف از علم آموزی فقط صرف کسب درآمد شده است که اگر از هریک از ما بپرسند که چرا علم را فراگرفته اید(درس می خوانید) جواب ما این است که در آینده نه چندان دور بتوانم با آن پولی وزندگی مرفعی برای خودم راه بیندازم .در حالی که هدف علم آموزی خیلی با ارزش تر از کسب درآمد است بله می توان گفت که کسب درآمد از لوازم علم آموزی است نه هدف آن ،همان طور که آمدند خدمت حضرت امیرالمومنین علیه السلام علم رابا ثروت مقایسه کردند واز حضرت بپرسیدند علم بهتر است یا ثروت حضرت در جواب آنها فرمودند:علم؛واگر تمام مردم جهان تاروز قیامت بیایند از من بپرسند که آیا علم بهتر است یا ثروت در جواب آنها می گوییم علم وبرای هرجوابی دلیلی متفاوت می دهم.

وانسان می تواند با اسلحه علم به جنگ دشمن اصلی خود یعنی جهل ونادانی برود.وشیطان شکست خورده جهل وغرور خود است که اگر در مقایسه خود با آدم که گفت من از آتش خلق کردی وحضرت آدم را از خاک،علم داشت که در وجود آدم روح خداوند متعال نهادینه شده است شایدرانده از درگاه خداوند نمی شد.وبا اسلحه علم می توان جلوی تمام رزائل اخلاقی ایستاد.پس در پایان از سخن گوهر بار حضرت رسول استاده مکنیم که فرمودند زگهواره تا گور دانش بجو.

 

 

1- سوره مبارکه علق ، آیات ابتدایی .

2- مستدرک الوسایل ، ج 2، ص 625.

3- ناسخ التواریخ ، حالات رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم ، چاپ قدیم ، ص 125.